Mar 06, 2025

Tầm quan trọng của tư duy sáng tạo trong phân tích nghiệp vụ

Phân tích nghiệp vụ (Business Analysis - BA) thường được xem là một lĩnh vực thiên về logic, quy trình và dữ liệu. Tuy nhiên, để thực sự mang lại giá trị và tạo ra những giải pháp đột phá, chuyên viên phân tích nghiệp vụ không chỉ cần giỏi phân tích mà còn phải có tư duy sáng tạo. Chính tư duy này giúp họ đưa ra những hướng đi mới, giải quyết vấn đề hiệu quả và thúc đẩy sự đổi mới trong doanh nghiệp.

Trong bài viết này, BAC sẽ cùng bạn tìm hiểu vì sao tư duy sáng tạo cần thiết đối với một BA và tầm quan trọng của tư duy sáng tạo trong phân tích nghiệp vụ. Tìm hiểu ngay nhé!

1. Tư duy sáng tạo giúp BA rèn luyện tư duy đột phá

Trong một tổ chức, chuyên viên phân tích nghiệp vụ đóng vai trò kết nối giữa các bộ phận kinh doanh và kỹ thuật. Công việc của họ thường xoay quanh việc thu thập yêu cầu, phân tích dữ liệu và đưa ra giải pháp. Nếu chỉ bám theo các phương pháp truyền thống mà không có sự sáng tạo, họ có thể dễ dàng bị mắc kẹt trong những lối mòn suy nghĩ cũ kỹ.

Ví dụ: Một công ty thương mại điện tử nhận thấy rằng tỷ lệ lãng quên giỏ hàng của khách hàng rất cao. Nếu BA chỉ tập trung vào dữ liệu thuần túy, họ có thể đề xuất các giải pháp như giảm giá hoặc tối ưu giao diện thanh toán. Tuy nhiên, một BA có tư duy sáng tạo sẽ đi xa hơn, có thể đề xuất các tính năng mới như "Mua trước, trả sau" hoặc tích hợp chatbot hỗ trợ khách hàng ngay khi họ có ý định rời khỏi trang thanh toán.

2. Áp dụng tư duy sáng tạo trong quá trình phân tích nghiệp vụ

2.1. Tạo ra ý tưởng mới và tìm kiếm nguồn cảm hứng đột phá

Để tìm ra giải pháp tối ưu, BA cần phải chủ động tìm kiếm ý tưởng từ nhiều nguồn khác nhau, không chỉ từ các dữ liệu nội bộ. Quá trình này bao gồm các công việc như:

Nghiên cứu xu hướng thị trường: Xem xét và tham khảo cách các doanh nghiệp khác giải quyết vấn đề tương tự.
Tham khảo ý kiến từ nhiều phòng ban: Đôi khi, nhân viên bán hàng hoặc dịch vụ khách hàng có thể cung cấp những góc nhìn mới mẻ mà dữ liệu không thể phản ánh.
Sử dụng các phương pháp tư duy sáng tạo: Ví dụ, phương pháp "Six Thinking Hats" của Edward de Bono giúp nhóm phân tích vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau.

Lấy ví dụ thực tế như một công ty phần mềm muốn cải thiện trải nghiệm người dùng cho ứng dụng của họ. Thay vì chỉ xem xét phản hồi của khách hàng, nhóm BA đã tổ chức một cuộc thi nội bộ, khuyến khích nhân viên đề xuất ý tưởng. Kết quả là họ khám phá ra một tính năng hoàn toàn mới – chế độ "Tối ưu pin", giúp ứng dụng tiêu tốn ít tài nguyên hơn khi người dùng di chuyển.

2.2. Ứng dụng các phương pháp mới trong phân tích

Nhiều phương pháp truyền thống như Waterfall hay Scrum có thể bị hạn chế nếu không có sự sáng tạo. BA có thể kết hợp nhiều phương pháp để tối ưu hiệu quả.

Một BA làm việc trong lĩnh vực tài chính phát hiện rằng khách hàng thường gặp khó khăn khi tìm hiểu các sản phẩm cho vay phức tạp. Thay vì chỉ cung cấp tài liệu hướng dẫn, họ đề xuất việc sử dụng một chatbot AI có khả năng giải thích các thuật ngữ tài chính bằng ngôn ngữ đơn giản, giúp khách hàng dễ dàng tiếp cận hơn với sản phẩm họ cung cấp.

3. Sáng tạo giúp thúc đẩy sự đổi mới trong doanh nghiệp

Không có sự sáng tạo, doanh nghiệp khó có thể đổi mới. Một BA không chỉ phân tích mà còn cần đưa ra những đề xuất sáng tạo để nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Chẳng hạn như: Một chuỗi cửa hàng bán lẻ đang gặp vấn đề với việc quản lý kho hàng. BA có thể đề xuất việc áp dụng công nghệ IoT để tự động theo dõi lượng hàng tồn kho và gửi cảnh báo khi cần nhập hàng gấp. Giải pháp này không chỉ giúp tối ưu hóa quản lý kho mà còn giảm lãng phí và cải thiện hiệu quả hoạt động.

Một trường hợp khác là Netflix. Ban đầu, họ hoạt động theo mô hình cho thuê DVD. Tuy nhiên, nhờ vào việc phân tích hành vi người dùng và có tư duy sáng tạo, họ đã chuyển đổi mô hình kinh doanh sang phát trực tuyến, trở thành nền tảng giải trí hàng đầu thế giới.

4. Phương thức rèn luyện tư duy sáng tạo hiệu quả cho BA

Trong môi trường kinh doanh luôn thay đổi, khả năng tư duy sáng tạo giúp BA đưa ra những giải pháp đột phá, góp phần nâng cao hiệu quả công việc và tạo ra giá trị thực sự cho tổ chức. Dưới đây là một số phương pháp giúp BA rèn luyện và phát triển tư duy sáng tạo.

4.1. Đặt câu hỏi “Tại sao” và “Điều gì sẽ xảy ra nếu…”

Một trong những cách hiệu quả nhất để kích thích tư duy sáng tạo là liên tục đặt câu hỏi. Hãy thách thức những giả định hiện có và suy nghĩ theo nhiều hướng khác nhau.

Tại sao chúng ta lại làm theo cách này? Điều này giúp xác định xem quy trình hiện tại có thực sự tối ưu hay không, đồng thời mở ra cơ hội để cải tiến.

Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta thử một phương pháp hoàn toàn mới? Câu hỏi này giúp BA khám phá những cách tiếp cận mới, có thể mang lại hiệu quả cao hơn.

Nếu không có ràng buộc về nguồn lực, công nghệ hay thời gian, chúng ta có thể làm gì khác biệt? Tư duy không giới hạn sẽ giúp tìm ra những ý tưởng sáng tạo có thể áp dụng khi điều kiện phù hợp.

Việc duy trì thói quen đặt câu hỏi sẽ giúp BA không ngừng khám phá những phương pháp mới, từ đó nâng cao khả năng tư duy sáng tạo.

4.2. Học hỏi từ các ngành khác

Những ý tưởng sáng tạo không chỉ xuất phát từ ngành nghề của bạn, mà còn có thể học hỏi từ những lĩnh vực khác. BA nên tìm hiểu cách các ngành khác đang áp dụng công nghệ, quy trình và phương pháp làm việc để từ đó có thể rút ra những bài học hữu ích.

Ví dụ 1: Ngành y tế ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong chẩn đoán bệnh. Vậy liệu doanh nghiệp của bạn có thể áp dụng AI để phân tích dữ liệu khách hàng, dự đoán nhu cầu hoặc tối ưu hóa quy trình vận hành không?
Ví dụ 2: Ngành thương mại điện tử sử dụng dữ liệu lớn (Big Data) để cá nhân hóa trải nghiệm người dùng. Vậy BA trong lĩnh vực tài chính có thể áp dụng mô hình tương tự để nâng cao trải nghiệm khách hàng không?

Việc học hỏi từ các ngành khác không chỉ giúp mở rộng góc nhìn mà còn mang lại những ý tưởng mới mẻ, có thể ứng dụng vào công việc của BA.

4.3. Thử nghiệm và không ngại thất bại

Sáng tạo không thể tách rời khỏi thử nghiệm và rủi ro. Để phát triển tư duy sáng tạo, BA cần chấp nhận rằng thất bại là một phần không thể thiếu trong quá trình đổi mới.

Bắt đầu từ quy mô nhỏ: Trước khi triển khai một ý tưởng lớn, hãy thử nghiệm nó trên phạm vi nhỏ để đánh giá tính khả thi. Điều này giúp giảm rủi ro và tối ưu hóa giải pháp trước khi áp dụng rộng rãi.
Ghi nhận và học hỏi từ thất bại: Mỗi lần thất bại là một cơ hội để học hỏi. Thay vì sợ sai, BA nên phân tích nguyên nhân thất bại và tìm cách cải thiện trong lần thử nghiệm tiếp theo.
Khuyến khích văn hóa sáng tạo trong nhóm: Hãy tạo ra môi trường nơi mọi người có thể tự do đóng góp ý tưởng mà không sợ bị đánh giá. Việc thảo luận mở rộng sẽ giúp phát triển các giải pháp đột phá.

Một BA giỏi không chỉ là người đưa ra giải pháp đúng ngay từ đầu, mà còn là người sẵn sàng thử nghiệm, học hỏi và không ngừng cải tiến.

Trong một thế giới kinh doanh thay đổi liên tục, khả năng đưa ra những giải pháp đột phá sẽ giúp BA tạo ra giá trị thực sự cho tổ chức. Hãy luôn sẵn sàng suy nghĩ khác biệt, thử nghiệm những điều mới và không ngừng học hỏi. Đặt câu hỏi, học từ các ngành khác và không ngại thất bại chính là chìa khóa giúp BA phát triển tư duy sáng tạo. Vì suy cho cùng, một BA sáng tạo chính là một BA thành công! Đừng quên đón xem các bài viết mới nhất sẽ được cập nhật thường xuyên tại BAC's Blog bạn nhé.

Nguồn tham khảo:
https://thebaguide.com

Nhu cầu đào tạo doanh nghiệp

BAC là đơn vị đào tạo BA đầu tiên tại Việt Nam. Đối tác chính thức của IIBA quốc tế. Ngoài các khóa học public, BAC còn có các khóa học in house dành riêng cho từng doanh nghiệp. Chương trình được thiết kế riêng theo yêu cầu của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp giải quyết những khó khăn và tư vấn phát triển.

CÁC KHOÁ HỌC BUSINESS ANALYST BACs.VN DÀNH CHO BẠN

Khoá học Online:

Khoá học Offline:

Tại Tp.HCM:

Tại Hà Nội:

Tham khảo lịch khai giảng TẤT CẢ các khóa học mới nhất

Ban biên tập nội dung - BAC

Click để đọc tiếp

Cách viết Prompt ChatGPT mang lại hiệu quả tối đa

Để có thể tận dụng tối đa sức mạnh từ các công cụ AI như ChatGPT, bạn cần học cách viết prompt. Bài viết này, BAC đã tổng hợp những cách viết Prompt ChatGPT hiệu quả mà ngay cả những người mới cũng có thể áp dụng, cùng tìm hiểu ngay nhé
8 Cách áp dụng API SaaS tăng doanh thu cho Business Analyst (Phần 2)

Một API trong mô hình SaaS có thể giúp gia tăng doanh thu bằng cách cung cấp cho khách hàng những tính năng bổ sung với mức giá hấp dẫn mà họ khó có thể từ chối. Trong bài viết này, BAC sẽ giúp các Business Analyst phân tích khái niệm “API được xem như là một sản phẩm độc lập” và chia sẻ một số ví dụ về các loại API trong SaaS có khả năng tạo ra doanh thu.
8 Cách áp dụng API SaaS tăng doanh thu cho Business Analyst (Phần 1)

Một API trong mô hình SaaS có thể giúp gia tăng doanh thu bằng cách cung cấp cho khách hàng những tính năng bổ sung với mức giá hấp dẫn mà họ khó có thể từ chối. Trong bài viết này, BAC sẽ giúp các Business Analyst phân tích khái niệm “API được xem như là một sản phẩm độc lập” và chia sẻ một số ví dụ về các loại API trong SaaS có khả năng tạo ra doanh thu.
Cách thúc đẩy khả năng giữ chân người dùng nhờ vào thiết kế UX SaaS

Thiết kế UX SaaS cho phép các Business Analysts tạo ra trải nghiệm người dùng hấp dẫn cho sản phẩm của mình. Nó giúp bạn giữ chân người dùng và chuyển đổi họ thành khách hàng trung thành. Nhờ đó, mà các BAers có thể giúp doanh nghiệp phát triển hơn trong từng dự án. Hãy cùng BAC tìm hiểu cách tiếp cận thiết kế UX SaaS một cách dễ dàng nhé!

Bình luận

Nguyễn Thị Mai Bình

Business Analyst

Với một người ngoại đạo như mình thì những chuyên đề về "kỹ thuật" của BA hết sức quan trọng. Ví dụ như sử dụng các diagram để mô hình hóa requirement, viết User Story/Use case, v...v..

Đến với khóa học Fundamental Business Analysis, mình đã được gặp thầy Lộc, một người người rất nhiệt tình và có tâm. Ngoài việc chia sẻ các kinh nghiệm thực tế trên lớp thì thầy còn dành thời gian ra để tư vấn, hỗ trợ, góp ý CV cho mình. Bên cạnh đó trung tâm và anh Phụng cũng hỗ trợ gửi CV, kết nối học viên tới mạng lưới các công ty đối tác chất lượng, điều này giúp học viên như mình tìm được công việc phù hợp nhất. Cảm ơn BAC.
Xem chi tiết +
Phạm Quế

Business Analyst

Khoá học Product Design của BAC đã cung cấp cho tôi nhiều kiến thức và nền tảng vô cùng hữu ích. Giảng viên giảng dạy rất nhiệt tình, truyền cho chúng tôi ngọn lửa đam mê và nhiệt huyết trong ngành. Đồng thời chia sẻ các kiến thức và kỹ năng cần thiết trong bài giảng một cách dễ hiểu hơn. Số lượng học viên không quá nhiều nên chất lượng giảng giạy vô cùng tốt. Giảng viên sửa bài tập 1-1 nên bài giảng sẽ chuyên sâu hơn.
Xem chi tiết +
Nguyễn Văn Long

Chuyên viên về chế độ kế toán & Giải pháp nghiệp vụ Tài chính kế toán trong ứng dụng CNTT - Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN)

Tôi đã tham gia khóa Phân tích nghiệp vụ phần mềm cơ bản 3.0 tại BAC. Ở đây, tài liệu đào tạo cung cấp nhiều nội dung bổ ích và trình bày dễ hiểu. Giảng viên rất nhiệt tình, ngoài nội dung giảng dạy theo giáo trình còn chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tiễn, các câu hỏi của học viên đều được giải đáp ngay trên lớp và có minh họa từ các dự án trong thực tế. Sau tất cả, tôi cảm ơn BAC và Thầy giáo Thái Sơn.
Xem chi tiết +