today

Làm sao viết Non-Functional Requirements để Developer thực sự dùng?

Trong nhiều dự án, BA viết rất nhiều tài liệu, user story được hoàn thành đúng hạn, test case tick xanh toàn bộ. Hệ thống go-live nghe có vẻ hoàn hảo. Nhưng rồi… phản hồi bắt đầu đổ về:

“Sao chạy chậm vậy?”
“Giao diện khó dùng quá.”
“Ops không xem log được, không biết lỗi ở đâu.”
“Bảo mật hơi lo ngại nha.”

Lúc này, thứ thiếu không phải tính năng. Thứ thiếu chính là Non-Functional Requirements (NFRs) – các yêu cầu về tốc độ, bảo mật, khả dụng, tính dễ dùng, khả năng vận hành…

Nói cách khác: không phải hệ thống làm gì, mà là làm tốt tới mức nào. Vậy BA cần viết NFR thế nào để developer thật sự dùng, QA thật sự test và Ops thật sự giám sát? Bài blog này hướng dẫn bạn từng bước, kèm ví dụ cụ thể. Hãy cùng BAC khám phá trong bài viết dưới đây.

1. Hiểu đúng Non-Functional Requirements “Làm tốt tới mức nào”

Functional Requirements = Hệ thống làm gì.
Non-Functional Requirements = Hệ thống làm tốt thế nào, trong bối cảnh nào, và dưới điều kiện gì.

Ví dụ:

Functional: “Hiển thị số dư tài khoản.”
Non-functional: “95% yêu cầu từ 18h–22h phản hồi trong ≤2 giây.”
Chỉ thêm 1 câu NFR nhỏ, toàn bộ kiến trúc, test và monitoring đều thay đổi.

NFR thất bại trong thực tế vì:

Viết quá mơ hồ (“nhanh”, “bảo mật”, “thân thiện”)
Không đo lường được
Không ai test được
Dev/QA/Ops chưa bao giờ xác nhận tính khả thi
Tài liệu bị chôn ở nơi không ai đọc

Nhiệm vụ của BA không phải viết văn hay, mà là viết đủ rõ và đủ đo lường.

2. Xác định những thuộc tính chất lượng thật sự quan trọng

Không dự án nào giống dự án nào. Có dự án ưu tiên performance, có dự án ưu tiên bảo mật, có dự án cần usability vượt trội.

Câu hỏi “vàng” dành cho stakeholder: “Nếu mọi tính năng hoạt động đúng, điều gì vẫn có thể khiến hệ thống thất bại?”

Từ câu hỏi này, bạn sẽ nhanh chóng biết nên tập trung vào:

Performance?
Security?
Usability?
Availability?
Operability?

Hãy tập hợp product owner, tech lead, QA và ops. Mỗi người chọn 3 thuộc tính quan trọng nhất. Nơi nào nhiều phiếu nhất là nơi bạn đầu tư NFR.

3. Ghi nhận scenario, không ghi nhận tính từ

Hầu hết stakeholder nói: “Làm sao cho nó nhanh, bảo mật và dễ dùng nha.”

Không có BA nào viết NFR tốt bằng cách ghi chép đúng những gì họ nói.

Hãy chuyển tính từ thành kịch bản:

Template gợi ý: “Trong bối cảnh [context], khi [trigger], hệ thống sẽ [phản hồi], đo bằng [chỉ số].”

Ví dụ:

“Giờ cao điểm, khi người dùng kiểm tra số dư, trang phải hiển thị trong vài giây.”
“Chỉ nhân viên X mới xem được dữ liệu Y.”
“Người dùng lần đầu có thể tự đăng ký mà không hỏi ai.”
“Khi batch lỗi, đội trực phải biết ngay lỗi gì, job nào, lúc nào.”

Thu thập càng nhiều scenario, bạn càng có nhiều nguyên liệu để viết NFR hay.

4. Biến scenario thành NFR đo lường được

Giờ là lúc thêm con số, điều kiện, bối cảnh.

Các yếu tố BA cần học cách dùng:

Thời gian: ≤2 giây, trong 15 phút, trong 5 phút
Phần trăm: 90%, 95%, 99.5%
Số lượng: 5.000 user, 10.000 transaction
Quyền hạn: role nào được xem/được làm gì

Một vài ví dụ rõ ràng:

Ví dụ cho việc biến scenario thành NFR đo lường được

Performance: “95% yêu cầu xem số dư phản hồi ≤2 giây với 5.000 user đồng thời trong giờ cao điểm.”
Security: “Khóa tài khoản sau 5 lần sai mật khẩu trong 15 phút; log phải có timestamp + IP.”
Usability: “85% người dùng lần đầu hoàn tất đăng ký trong ≤5 phút, không cần trợ giúp.”
Operability: “Mỗi microservice phải có /health để monitoring lấy CPU, memory, error rate.”

Viết như vậy, dev hiểu họ phải đạt mục tiêu gì. QA hiểu họ phải test thế nào.

5. Xác nhận tính khả thi với Dev – QA – Ops

Đừng gửi tài liệu rồi coi như xong.

Hãy hỏi:

“Test case để test yêu cầu này là gì?”
“Kiến trúc hiện tại có đáp ứng không?”
“Nếu tăng ngưỡng lên 2 → 3 giây, hiệu suất có thay đổi gì?”
“Monitoring có hỗ trợ không?”

Đây là bước giúp NFR trở thành “tài liệu sống” được cả team đồng thuận.

6. Đặt NFR ở nơi mọi người thật sự đọc

Đừng để NFR nằm ở file 40 trang mà không ai mở.

Hãy tạo:

Một NFR Catalog
Story, test case, dashboard đều tham chiếu NFR bằng ID

Cấu trúc đơn giản:

NFR-001 – Performance – Thời gian phản hồi trang số dư ≤2 giây
NFR-002 – Security – TLS 1.2+ cho toàn bộ endpoint

Lúc đó story sẽ có: “Acceptance Criteria: tuân theo NFR-001, NFR-002”

Và QA/test sẽ bám ID đó.

7. Checklist nhanh để kiểm tra NFR

Có đo được không?
Có ghi rõ bối cảnh không?
Có test được không?
Dev/QA/Ops đã đồng thuận chưa?
Có ID và được lưu ở nơi dễ thấy chưa?

Nếu câu trả lời là “Có”, thì NFR bạn viết đã thực sự hữu ích.

8. Kết luận

NFR không phải phần phụ của tài liệu nó là phần quyết định một sản phẩm có dùng được hay không.

Khi bạn viết NFR đủ rõ ràng, đủ đo lường, đủ khả thi:

Dev dễ thiết kế
QA dễ test
Ops dễ giám sát
Người dùng hài lòng hơn

Quan trọng nhất là khi hệ thống go-live, bạn không phải nghe câu “Ủa sao chậm vậy?”, mà sẽ nghe:

“Hệ thống chạy đúng như kỳ vọng.” Và đó chính là giá trị thật sự của một BA giỏi. Hãy theo dõi BAC's Blog để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích nhé!

Nguồn tham khảo:
https://modernanalyst.com/Resources/Articles/tabid/115/ID/7107/Writing-Non-Functional-Requirements-That-Developers-Actually-Use.aspx

Nhu cầu đào tạo doanh nghiệp

BAC là đơn vị đào tạo BA đầu tiên tại Việt Nam. Đối tác chính thức của IIBA quốc tế. Ngoài các khóa học public, BAC còn có các khóa học in house dành riêng cho từng doanh nghiệp. Chương trình được thiết kế riêng theo yêu cầu của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp giải quyết những khó khăn và tư vấn phát triển.

CÁC KHOÁ HỌC BUSINESS ANALYST BACs.VN DÀNH CHO BẠN

Khoá học Online:

Khoá học Offline:

Tại Tp.HCM:

Tại Hà Nội:

Tham khảo lịch khai giảng TẤT CẢ các khóa học mới nhất

Ban biên tập nội dung - BAC

Click để đọc tiếp

Trong Agile, BA thường viết User Story như thế nào?

Trong môi trường phát triển phần mềm hiện đại, mọi thứ thay đổi nhanh đến chóng mặt. Khách hàng thay đổi nhu cầu, thị trường biến động liên tục, và sản phẩm phải được cải tiến không ngừng. Đó cũng là lý do Agile ra đời và vai trò của BA trong quy trình
6 Cách sử dụng dữ liệu hiệu quả hơn trong năm 2025

Tìm nguồn thông tin uy tín, biết cách đặt câu hỏi, định hình chiến lược,... là những cách giúp bạn sử dụng dữ liệu một cách hiệu quả. Bài viết này đã tổng hợp 6 cách giúp bạn tận dụng tối đa sức mạnh dữ liệu, hãy cùng BAC khám phá.
5 cách để nâng cấp kỹ năng phân tích kinh doanh của đội nhóm trong năm 2025

Việc nâng cấp kỹ năng phân tích kinh doanh đội nhóm là nhu cầu cấp thiết trong năm 2025. Những lợi ích từ việc này đã được chứng minh trong những năm gần đây. Hãy cùng BAC tìm hiểu những hạn chế và cách cải thiện nhé.
Top 7 kỹ năng Excel không thể bỏ qua trong năm 2025

Excel cho phép bạn thực hiện nhiều thao tác, từ những bước nhập liệu đơn giản cho đến xử lý công thức phức tạp. Để học hiệu quả hơn, bạn nên chú ý đến các kỹ năng thiết yếu như: sử dụng phím tắt, nhập dữ liệu từ website, lọc kết quả,...

Bình luận

Lê Anh Tuấn

Chuyên viên HO - Kỹ thuật Ngân hàng số Eximbank

Tôi là nhân sự thuộc Trung tâm Phát triển CNTT – Khối Ngân hàng số, hiện đang đảm nhiệm vai trò kiểm thử phần mềm (tester). Việc tham gia khóa học Business Analyst đã mang lại cho tôi góc nhìn toàn diện và rõ ràng hơn về vai trò của BA trong lĩnh vực ngân hàng.

Khóa học Fundamental Business Analysis tại BAC không chỉ giúp tôi hiểu đúng bản chất công việc BA mà còn hỗ trợ phát triển tư duy nghiệp vụ – từ tiếp cận giải pháp kỹ thuật sang tập trung vào nhu cầu người dùng. Phương pháp giảng dạy kết hợp lý thuyết và thực hành thực tiễn, cùng các hoạt động mô phỏng, thảo luận nhóm đã giúp tôi nâng cao kỹ năng giao tiếp, phân tích và trình bày yêu cầu – những năng lực thiết yếu để phối hợp hiệu quả giữa các bên trong dự án công nghệ.

Xem chi tiết +
Huỳnh Cao Cường

Nhân viên HO - Kỹ thuật Ngân hàng số Eximbank

Tôi hiện đang công tác tại Trung tâm Phát triển CNTT – Khối CNTT, với vai trò là nhân sự chức năng phụ trách mảng Ngân hàng số, chuyên sâu về kiểm thử phần mềm (Tester). Trước khi tham gia khóa học Fundamental Business Analysis do BAC tổ chức, tôi từng hình dung BA chỉ đơn thuần là cầu nối giữa bộ phận kỹ thuật và nghiệp vụ.

Tuy nhiên, quá trình học đã giúp tôi nhận thức rõ hơn về bản chất và tầm quan trọng của vị trí này. BA không chỉ kết nối các bên liên quan, mà còn giữ vai trò định hình yêu cầu, đảm bảo giải pháp được thiết kế đúng mục tiêu và sát với nhu cầu thực tế. Khóa học đã trang bị cho tôi tư duy phân tích bài bản, khả năng diễn đạt yêu cầu rõ ràng, và kỹ năng phối hợp hiệu quả trong môi trường dự án đa chiều.

Với nền tảng công nghệ thông tin sẵn có, khóa học là bước chuyển hướng quan trọng giúp tôi phát triển tư duy nghiệp vụ vững chắc và sẵn sàng theo đuổi lộ trình nghề nghiệp chuyên sâu trong lĩnh vực Business Analysis tại Eximbank.

Xem chi tiết +
Nguyễn Thị Mai Bình

Business Analyst

Với một người ngoại đạo như mình thì những chuyên đề về "kỹ thuật" của BA hết sức quan trọng. Ví dụ như sử dụng các diagram để mô hình hóa requirement, viết User Story/Use case, v...v..

Đến với khóa học Fundamental Business Analysis, mình đã được gặp thầy Lộc, một người người rất nhiệt tình và có tâm. Ngoài việc chia sẻ các kinh nghiệm thực tế trên lớp thì thầy còn dành thời gian ra để tư vấn, hỗ trợ, góp ý CV cho mình. Bên cạnh đó trung tâm và anh Phụng cũng hỗ trợ gửi CV, kết nối học viên tới mạng lưới các công ty đối tác chất lượng, điều này giúp học viên như mình tìm được công việc phù hợp nhất. Cảm ơn BAC.
Xem chi tiết +

Professional Transfer Services in Batumi

Luxury Georgian Transfer Services – Tbilisi & Batumi

Airport Transfers in Georgia

Trong Agile, BA thường viết User Story như thế nào?

6 Cách sử dụng dữ liệu hiệu quả hơn trong năm 2025

5 cách để nâng cấp kỹ năng phân tích kinh doanh của đội nhóm trong năm 2025

Top 7 kỹ năng Excel không thể bỏ qua trong năm 2025

CÔNG TY CỔ PHẦN ĐÀO TẠO VÀ TƯ VẤN BAC