Mar 04, 2025

Khám phá hành trình ra đời của vai trò chuyên gia phân tích nghiệp vụ

Mọi người hiếm khi dừng lại để tìm hiểu nguồn gốc của nghề nghiệp mà mình đang theo đuổi hay xác định những sự kiện cụ thể đã góp phần tạo nên nó. Tuy nhiên, với vai trò của chuyên gia phân tích nghiệp vụ (Business Analyst - BA), BAC và bạn có thể làm được điều đó trong bài viết sau đây!

Dù vẫn còn là một lĩnh vực khá mới mẻ tuy nhiên chúng ta hoàn toàn có thể xác định chính xác vấn đề đã dẫn đến nhu cầu cho vị trí này hiện nay. Thông qua đó giúp các tổ chức nhận ra giá trị to lớn mà BA mang lại trong việc thúc đẩy thay đổi và cải tiến. Hãy cùng BAC khám phá hành trình ra đời của vai trò chuyên gia phân tích nghiệp vụ và những yếu tố đã định hình sự phát triển của nó nhé!

1. Từ thời xa xưa

Nghe có vẻ hơi xa vời, nhưng những yếu tố cốt lõi của vai trò BA như: tinh thần đổi mới và tư duy tìm kiếm giải pháp hiệu quả đã tồn tại từ thuở sơ khai.

Từ việc tìm cách bảo vệ bản thân tốt hơn, đảm bảo nguồn lương thực ổn định, cho đến việc phát minh ra những phương thức tối ưu để tiếp cận nhu cầu thiết yếu, tổ tiên loài người luôn không ngừng tìm kiếm cách làm tốt hơn, nhanh hơn, hiệu quả hơn. Đó chính là tiền đề của tư duy phân tích và cải tiến liên tục mà các BA ngày nay vẫn áp dụng trong công việc.

2. Sự khởi đầu thực sự

Vào những năm 1940 những chiếc máy tính đầu tiên được sản xuất hàng loạt bắt đầu xuất hiện. Ban đầu, máy tính chủ yếu được sử dụng bởi chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức lớn. Tuy nhiên, chúng còn rất sơ khai: không thân thiện với người dùng, hiệu suất hạn chế và cách vận hành phức tạp. Mặc dù vậy, những tổ chức tiên phong vẫn nhận ra tiềm năng to lớn mà máy tính mang lại.

Khi nhu cầu sử dụng máy tính tăng lên, nhu cầu về các chuyên gia công nghệ thông tin (IT) cũng bùng nổ. Các nhà sản xuất máy tính cá nhân không ngừng cải tiến công nghệ, từ việc nâng cấp khả năng lưu trữ dữ liệu đến việc giới thiệu giao diện người dùng thân thiện hơn. Những bước tiến này giúp máy tính trở nên phổ biến hơn và dễ tiếp cận hơn với công chúng.

Bước sang những năm 1980 và 1990, công nghệ phát triển mạnh mẽ, kéo theo kỳ vọng ngày càng cao từ người dùng. Nhưng một vấn đề lớn dần lộ rõ: sự đứt gãy trong giao tiếp giữa đội ngũ lập trình viên – những người phát triển hệ thống kỹ thuật – và người dùng cuối, những người không am hiểu về công nghệ. Chính khoảng cách này đã đặt nền móng cho sự ra đời của một vai trò mới: Chuyên gia phân tích nghiệp vụ (Business Analyst).

3. Sự ra đời của chuyên gia phân tích nghiệp vụ

Sự đứt gãy trong giao tiếp chính là tiền đề cho sự xuất hiện của những chuyên gia phân tích nghiệp vụ đầu tiên. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, họ thường được gọi là chuyên gia phân tích hệ thống (Systems Analysts), với trọng tâm chủ yếu là tối ưu hóa phần mềm và hệ thống máy tính.

Điều khiến họ trở nên đặc biệt là khả năng hiểu và kết nối cả hai thế giới – ngôn ngữ kinh doanh và ngôn ngữ kỹ thuật. Họ giúp làm sáng tỏ những yêu cầu và mong muốn của doanh nghiệp, đồng thời chuyển đổi chúng thành các yêu cầu kỹ thuật có thể thực hiện được.

Khi các nhóm phát triển phần mềm và đội ngũ IT liên tục cải tiến hệ thống, các chuyên gia phân tích nghiệp vụ được tận dụng để dẫn dắt các dự án kỹ thuật và thu hẹp khoảng cách kiến thức giữa nhóm công nghệ và các bộ phận khác trong tổ chức.

Những BA đầu tiên có thể được xem như những “phiên dịch viên”, dễ dàng chuyển đổi giữa ngôn ngữ của doanh nghiệp và thuật ngữ kỹ thuật.

4. Sự ra đời của tư duy Agile

Năm 2001, một nhóm chuyên gia công nghệ đã viết ra Tuyên ngôn Agile (Agile Manifesto), trong đó đề cập đến bốn nguyên tắc chính trong quản lý dự án Agile:

Cá nhân và sự tương tác quan trọng hơn quy trình và công cụ.
Phần mềm hoạt động được quan trọng hơn tài liệu đầy đủ.
Hợp tác với khách hàng quan trọng hơn việc đàm phán hợp đồng.
Phản hồi linh hoạt quan trọng hơn việc tuân thủ kế hoạch cứng nhắc.

Tư duy Agile ra đời từ sự chán nản của những người trong ngành phần mềm đối với tỷ lệ thất bại cao của các dự án do khuôn khổ cứng nhắc và quy trình kém hiệu quả. Họ mong muốn tìm ra một phương pháp linh hoạt, hiệu quả và thành công hơn.

Kể từ đó, Agile đã trở thành một phần không thể thiếu trong lĩnh vực phân tích nghiệp vụ. Đây là một triết lý được cộng đồng BA áp dụng rộng rãi và là điều mà bất kỳ chuyên gia BA nào cũng nên làm quen.

5. Sự phát triển của vai trò BA

Khi các tổ chức nhận ra giá trị mà BA mang lại, họ bắt đầu mở rộng phạm vi ứng dụng kỹ năng của BA sang nhiều lĩnh vực khác trong doanh nghiệp. Ngày nay, BA đang đóng vai trò như chủ sở hữu sản phẩm (Product Owner) và làm việc chặt chẽ với nhóm sản phẩm hơn bao giờ hết. Họ dẫn dắt sự hợp tác giữa các bên liên quan và trở thành người điều phối chính trong các cuộc thảo luận chiến lược. BA luôn cố gắng chuyển đổi cách làm việc truyền thống để thích nghi dần với môi trường Agile ngày càng phổ biến

Đặc biệt, BA tham gia sâu hơn vào các sáng kiến cải tiến quy trình nghiệp vụ, đặc biệt là với các nguyên tắc LEAN (LEAN là một triết lý quản lý tập trung vào việc loại bỏ lãng phí và tối đa hóa giá trị mà khách hàng nhận được. Phương pháp này có nguồn gốc từ hệ thống sản xuất Toyota và đã được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau.).

6. Sự bùng nổ của các lĩnh vực mới

Những năm gần đây, vai trò BA đã mở rộng ra nhiều lĩnh vực chuyên môn khác nhau, và xu hướng này vẫn tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Một số chuyên ngành nổi bật đang dần trở thành xu hướng bao gồm:

Phân tích dữ liệu (Data Analysis)
Nghiên cứu thị trường (Market Research Analysis)
Phân tích an ninh thông tin (Information Security Analysis)

Sự đa dạng này cho thấy vai trò BA không ngừng tiến hóa và thích nghi với nhu cầu ngày càng thay đổi của doanh nghiệp.

Thật thú vị khi nhìn lại chặng đường mà vai trò chuyên gia phân tích nghiệp vụ đã trải qua đúng không nào? Với tiềm năng mở rộng vô hạn và giá trị ngày càng được khẳng định, BA tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn các tổ chức tìm ra giải pháp hiệu quả, đáp ứng nhu cầu của các bên liên quan và khách hàng. Đừng quên đón xem các bài viết mới nhất sẽ được cập nhật thường xuyên tại BAC's Blog.

Nguồn tham khảo:
https://thebaguide.com

Nhu cầu đào tạo doanh nghiệp

BAC là đơn vị đào tạo BA đầu tiên tại Việt Nam. Đối tác chính thức của IIBA quốc tế. Ngoài các khóa học public, BAC còn có các khóa học in house dành riêng cho từng doanh nghiệp. Chương trình được thiết kế riêng theo yêu cầu của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp giải quyết những khó khăn và tư vấn phát triển.

CÁC KHOÁ HỌC BUSINESS ANALYST BACs.VN DÀNH CHO BẠN

Khoá học Online:

Khoá học Offline:

Tại Tp.HCM:

Tại Hà Nội:

Tham khảo lịch khai giảng TẤT CẢ các khóa học mới nhất

Ban biên tập nội dung - BAC

Virtual Phone Number – Online SMS ve aramalar için sanal telefon numarası hizmeti.
SMS Verification – Hızlı ve güvenilir SMS doğrulama çözümü.
Virtual Number – İnternetten SMS alabileceğiniz sanal numara servisi.
Virtual Number (Turkey & International) – Türkiye ve yurt dışı için sanal numara hizmeti.
Virtual SMS Verification – Sanal SMS onay ile anında doğrulama.
WhatsApp Virtual Number – WhatsApp için sanal numara satın alın.

Click để đọc tiếp

Mục đích chính của phân tích dữ liệu là gì? Ứng dụng thực tế trong công việc

Mục đích chính của phân tích dữ liệu là gì và làm thế nào để ứng dụng trong công việc là những câu hỏi thường gặp. BAC sẽ giúp bạn tổng hợp những kiến thức nền tảng thông qua các ví dụ thực tế, gần gũi.
Bài tập phân tích dữ liệu trong kinh doanh cho người mới bắt đầu có đáp án

Bạn muốn tìm bài tập phân tích dữ liệu trong kinh doanh cho người mới bắt đầu có đáp án? Bạn là người mới và chưa biết phải bắt đầu từ đâu? Hãy để BAC giúp bạn thông qua hướng dẫn chi tiết ở đây.
Dữ liệu thứ cấp là gì? phương pháp phân tích dữ liệu thứ cấp là gì?

Nếu bạn đang tìm hiểu về phân tích dữ liệu và gặp khái niệm dữ liệu thứ cấp thì đây là bài viết dành cho bạn. BAC sẽ giúp bạn tìm hiểu tất cả thông tin như định nghĩa, đặc điểm, ưu và nhược điểm cũng như những phương pháp phân tích.
Business Analyst thời đại AI: Cơ hội, thách thức và kỹ năng cần có để không bị thay thế

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang thay đổi ngành phát triển phần mềm, ảnh hưởng đến vai trò của Business Analyst (BA). Hãy phân tích BA cần làm gì để thích nghi ở thời đại mới

Bình luận

Lê Anh Tuấn

Chuyên viên HO - Kỹ thuật Ngân hàng số Eximbank

Tôi là nhân sự thuộc Trung tâm Phát triển CNTT – Khối Ngân hàng số, hiện đang đảm nhiệm vai trò kiểm thử phần mềm (tester). Việc tham gia khóa học Business Analyst đã mang lại cho tôi góc nhìn toàn diện và rõ ràng hơn về vai trò của BA trong lĩnh vực ngân hàng.

Khóa học Fundamental Business Analysis tại BAC không chỉ giúp tôi hiểu đúng bản chất công việc BA mà còn hỗ trợ phát triển tư duy nghiệp vụ – từ tiếp cận giải pháp kỹ thuật sang tập trung vào nhu cầu người dùng. Phương pháp giảng dạy kết hợp lý thuyết và thực hành thực tiễn, cùng các hoạt động mô phỏng, thảo luận nhóm đã giúp tôi nâng cao kỹ năng giao tiếp, phân tích và trình bày yêu cầu – những năng lực thiết yếu để phối hợp hiệu quả giữa các bên trong dự án công nghệ.

Xem chi tiết +
Huỳnh Cao Cường

Nhân viên HO - Kỹ thuật Ngân hàng số Eximbank

Tôi hiện đang công tác tại Trung tâm Phát triển CNTT – Khối CNTT, với vai trò là nhân sự chức năng phụ trách mảng Ngân hàng số, chuyên sâu về kiểm thử phần mềm (Tester). Trước khi tham gia khóa học Fundamental Business Analysis do BAC tổ chức, tôi từng hình dung BA chỉ đơn thuần là cầu nối giữa bộ phận kỹ thuật và nghiệp vụ.

Tuy nhiên, quá trình học đã giúp tôi nhận thức rõ hơn về bản chất và tầm quan trọng của vị trí này. BA không chỉ kết nối các bên liên quan, mà còn giữ vai trò định hình yêu cầu, đảm bảo giải pháp được thiết kế đúng mục tiêu và sát với nhu cầu thực tế. Khóa học đã trang bị cho tôi tư duy phân tích bài bản, khả năng diễn đạt yêu cầu rõ ràng, và kỹ năng phối hợp hiệu quả trong môi trường dự án đa chiều.

Với nền tảng công nghệ thông tin sẵn có, khóa học là bước chuyển hướng quan trọng giúp tôi phát triển tư duy nghiệp vụ vững chắc và sẵn sàng theo đuổi lộ trình nghề nghiệp chuyên sâu trong lĩnh vực Business Analysis tại Eximbank.

Xem chi tiết +
Nguyễn Thị Mai Bình

Business Analyst

Với một người ngoại đạo như mình thì những chuyên đề về "kỹ thuật" của BA hết sức quan trọng. Ví dụ như sử dụng các diagram để mô hình hóa requirement, viết User Story/Use case, v...v..

Đến với khóa học Fundamental Business Analysis, mình đã được gặp thầy Lộc, một người người rất nhiệt tình và có tâm. Ngoài việc chia sẻ các kinh nghiệm thực tế trên lớp thì thầy còn dành thời gian ra để tư vấn, hỗ trợ, góp ý CV cho mình. Bên cạnh đó trung tâm và anh Phụng cũng hỗ trợ gửi CV, kết nối học viên tới mạng lưới các công ty đối tác chất lượng, điều này giúp học viên như mình tìm được công việc phù hợp nhất. Cảm ơn BAC.
Xem chi tiết +

Professional Transfer Services in Batumi

Luxury Georgian Transfer Services – Tbilisi & Batumi

Airport Transfers in Georgia

Professional Transfer Services in Batumi

Luxury Georgian Transfer Services – Tbilisi & Batumi

Airport Transfers in Georgia

Professional Transfer Services in Batumi

Luxury Georgian Transfer Services – Tbilisi & Batumi

Airport Transfers in Georgia

Professional Transfer Services in Batumi

Luxury Georgian Transfer Services – Tbilisi & Batumi

Airport Transfers in Georgia

Mục đích chính của phân tích dữ liệu là gì? Ứng dụng thực tế trong công việc

Bài tập phân tích dữ liệu trong kinh doanh cho người mới bắt đầu có đáp án

Dữ liệu thứ cấp là gì? phương pháp phân tích dữ liệu thứ cấp là gì?

Business Analyst thời đại AI: Cơ hội, thách thức và kỹ năng cần có để không bị thay thế

CÔNG TY CỔ PHẦN ĐÀO TẠO VÀ TƯ VẤN BAC