1 day ago

BA là ai? Những sai lầm thường gặp mà Business Analyst hay mắc phải

Trong bất kỳ dự án công nghệ nào, có một vai trò “âm thầm mà quan trọng”, đứng giữa khách hàng và đội ngũ kỹ thuật, kết nối tầm nhìn kinh doanh với giải pháp công nghệ. Đó chính là Business Analyst (BA).

Nhiều người khi mới nghe đến nghề BA thường hỏi: “BA là lập trình viên hả?” hay “BA là kiểu nhân viên kinh doanh phải không?”. Thật ra, BA vừa không phải coder, cũng chẳng phải sales. Vậy BA là ai, làm gì? Và quan trọng hơn, trong quá trình làm việc, đâu là những sai lầm mà BA thường mắc phải, khiến dự án đi chệch hướng? Hãy cùng BAC's Blog tìm hiểu trong bài viết này.

1. BA là ai và làm gì?

Business Analyst (BA) là người đảm nhận vai trò cầu nối giữa business (người dùng, khách hàng, doanh nghiệp) và team kỹ thuật (developer, tester, designer).

Công việc chính của BA gồm:

Thu thập yêu cầu (Requirement Elicitation): BA phỏng vấn stakeholder, tổ chức workshop, khảo sát… để hiểu doanh nghiệp thực sự cần gì.
Phân tích và tài liệu hóa (Analysis & Documentation): Biến nhu cầu mơ hồ thành tài liệu rõ ràng: Use Case, User Story, Wireframe, hoặc Business Process.
Giao tiếp & truyền đạt: BA là “người phiên dịch” – nói chuyện với khách hàng bằng ngôn ngữ kinh doanh, rồi dịch lại thành ngôn ngữ kỹ thuật cho dev hiểu.
Kiểm tra & xác nhận giải pháp: Đảm bảo sản phẩm cuối cùng đúng với nhu cầu ban đầu, không bị “lệch pha”.

Nói ngắn gọn: BA là người biến ý tưởng thành giải pháp khả thi.

2. Vì sao vai trò BA quan trọng?

Hãy thử hình dung: nếu không có BA, khách hàng sẽ đưa yêu cầu trực tiếp cho dev. Điều gì xảy ra?

Khách hàng nói “muốn hệ thống dễ dùng” - nhưng dễ dùng là thế nào?
Dev nghe “cần báo cáo doanh thu” - nhưng lại không rõ báo cáo theo tháng, quý, hay theo sản phẩm.
Tester thì chẳng biết kiểm thử dựa vào tiêu chí nào.
Kết quả: dự án dễ thất bại, hoặc tốn thêm gấp đôi chi phí để sửa.
BA giống như “bản đồ định hướng” cho dự án: giúp tất cả các bên nói cùng một ngôn ngữ.

3. Những sai lầm phổ biến mà BA hay mắc phải

Dù có vai trò quan trọng nhưng không phải BA nào cũng làm trọn vẹn nhiệm vụ. Dưới đây là những sai lầm thường gặp của BA:

Sai lầm phổ biến mà BA hay mắc phải

Sai lầm 1: Ghi nhận yêu cầu mà không đặt câu hỏi

Nhiều BA mới vào nghề thường chỉ ghi chép lại lời khách hàng nói, thay vì đào sâu tìm nguyên nhân thực sự. Ví dụ: khách hàng bảo “Tôi cần một nút Export Excel”. BA non kinh nghiệm sẽ ghi đúng như vậy. Nhưng BA giỏi sẽ hỏi: “Anh/chị cần Export để làm gì? Ai sử dụng file này? Có cần định dạng đặc biệt không?”.

Đôi khi, vấn đề không nằm ở việc “xuất Excel” mà ở chỗ khách hàng muốn báo cáo nhanh hơn. Khi hiểu được bản chất, BA có thể đề xuất giải pháp tối ưu hơn.

Sai lầm 2: Dùng quá nhiều thuật ngữ kỹ thuật với khách hàng

Khách hàng thường không rành IT. Nhưng một số BA lại “vô tình” nói toàn thuật ngữ: API, ERD, UML… Kết quả: khách hàng gật đầu cho qua nhưng thực tế chẳng hiểu gì. Điều này cực kỳ nguy hiểm, vì người phê duyệt dự án lại chính là họ. Nếu họ hiểu sai, sản phẩm chắc chắn lệch hướng.

Giải pháp: BA cần biết “nói cùng ngôn ngữ với từng đối tượng”. Với dev thì chi tiết kỹ thuật, nhưng với khách hàng thì ví dụ trực quan, sơ đồ đơn giản.

Sai lầm 3: Làm tài liệu "cho có"

Có những BA viết tài liệu dài hàng trăm trang nhưng… chẳng ai đọc nổi. Hoặc có tài liệu thì copy-paste, thiếu logic, khiến dev lẫn tester đều bối rối. Tài liệu tốt không phải là dày bao nhiêu trang, mà là dễ đọc, dễ hiểu, và có thể áp dụng ngay. Một bản Use Case 5 trang nhưng rõ ràng đôi khi còn giá trị hơn cả 50 trang lý thuyết.

Sai lầm 4: Quên kiểm tra lại yêu cầu

Nhiều BA nghĩ rằng chỉ cần “giao tài liệu cho dev” là xong. Nhưng thực tế, yêu cầu cần được xác nhận (validation) và kiểm tra (verification) liên tục. Nếu BA không chủ động review, dev sẽ code theo cách họ hiểu. Đến khi test mới phát hiện sai, chi phí sửa lỗi sẽ rất lớn.

Sai lầm 5: Quản lý Stakeholder yếu

BA thường phải làm việc với nhiều bên: khách hàng, quản lý dự án, dev, tester, designer. Nếu không biết cách quản lý kỳ vọng (expectation management), BA sẽ rơi vào cảnh:

Khách hàng đòi thêm chức năng phút chót.
Dev kêu yêu cầu mơ hồ.
PM thì giục tiến độ.

Kỹ năng mềm quan trọng không kém kỹ năng phân tích. BA phải biết thương lượng, thuyết phục, và đôi khi là “nói không”.

Sai lầm 6: Chỉ tập trung vào chức năng, quên giá trị kinh doanh

Một lỗi phổ biến khác là BA chỉ chăm chăm mô tả tính năng: “có nút A, form B, báo cáo C” mà quên mất câu hỏi lớn: “Chức năng này mang lại giá trị gì cho doanh nghiệp?”. BA giỏi là người biết nhìn sản phẩm dưới góc độ giải quyết vấn đề kinh doanh, chứ không chỉ là tập hợp các button, form, hay API.

4. Làm sao để tránh sai lầm và trở thành BA giỏi?

Luôn đào sâu gốc rễ: Đừng dừng lại ở những gì stakeholder nói, hãy hỏi “Tại sao?” nhiều lần.
Thực hành giao tiếp đa chiều: Biết cách nói chuyện khác nhau với dev, tester, khách hàng.
Học cách kể chuyện bằng dữ liệu: Dùng biểu đồ, ví dụ, mockup thay vì 1000 chữ khô khan.
Xem lại công việc của chính mình: Đừng ngại review tài liệu cùng team để phát hiện sớm lỗi hiểu nhầm.
Tập trung vào giá trị: Luôn tự hỏi: “Giải pháp này giúp ích gì cho business?”.

Kết luận:

Làm BA là hành trình không hề dễ dàng. Vừa cần kỹ năng phân tích logic, vừa cần khả năng giao tiếp mềm mại, vừa phải hiểu business, lại không được bỏ qua công nghệ. Nếu bạn đang hoặc sẽ trở thành BA, hãy nhớ: BA không chỉ là người ghi chép yêu cầu, mà là người kiến tạo giải pháp kinh doanh bằng công nghệ. Và để làm tốt vai trò đó, bạn cần tránh những sai lầm phổ biến đã nêu trên. Chỉ cần mỗi ngày cải thiện một chút, bạn sẽ dần trở thành BA mà mọi team đều tin tưởng “người giữ nhịp” cho sự thành công của dự án.

Hãy theo dõi BAC's Blog để biết thêm thông tin về nghề BA nhé!

Nguồn: Internet

Nhu cầu đào tạo doanh nghiệp

BAC là đơn vị đào tạo BA đầu tiên tại Việt Nam. Đối tác chính thức của IIBA quốc tế. Ngoài các khóa học public, BAC còn có các khóa học in house dành riêng cho từng doanh nghiệp. Chương trình được thiết kế riêng theo yêu cầu của doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp giải quyết những khó khăn và tư vấn phát triển.

CÁC KHOÁ HỌC BUSINESS ANALYST BACs.VN DÀNH CHO BẠN

Khoá học Online:

Khoá học Offline:

Tại Tp.HCM:

Tại Hà Nội:

Tham khảo lịch khai giảng TẤT CẢ các khóa học mới nhất

Ban biên tập nội dung - BAC

Click để đọc tiếp

Mục đích chính của phân tích dữ liệu là gì? Ứng dụng thực tế trong công việc

Mục đích chính của phân tích dữ liệu là gì và làm thế nào để ứng dụng trong công việc là những câu hỏi thường gặp. BAC sẽ giúp bạn tổng hợp những kiến thức nền tảng thông qua các ví dụ thực tế, gần gũi.
Bài tập phân tích dữ liệu trong kinh doanh cho người mới bắt đầu có đáp án

Bạn muốn tìm bài tập phân tích dữ liệu trong kinh doanh cho người mới bắt đầu có đáp án? Bạn là người mới và chưa biết phải bắt đầu từ đâu? Hãy để BAC giúp bạn thông qua hướng dẫn chi tiết ở đây.
Dữ liệu thứ cấp là gì? phương pháp phân tích dữ liệu thứ cấp là gì?

Nếu bạn đang tìm hiểu về phân tích dữ liệu và gặp khái niệm dữ liệu thứ cấp thì đây là bài viết dành cho bạn. BAC sẽ giúp bạn tìm hiểu tất cả thông tin như định nghĩa, đặc điểm, ưu và nhược điểm cũng như những phương pháp phân tích.
Business Analyst thời đại AI: Cơ hội, thách thức và kỹ năng cần có để không bị thay thế

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang thay đổi ngành phát triển phần mềm, ảnh hưởng đến vai trò của Business Analyst (BA). Hãy phân tích BA cần làm gì để thích nghi ở thời đại mới

Bình luận

Lê Anh Tuấn

Chuyên viên HO - Kỹ thuật Ngân hàng số Eximbank

Tôi là nhân sự thuộc Trung tâm Phát triển CNTT – Khối Ngân hàng số, hiện đang đảm nhiệm vai trò kiểm thử phần mềm (tester). Việc tham gia khóa học Business Analyst đã mang lại cho tôi góc nhìn toàn diện và rõ ràng hơn về vai trò của BA trong lĩnh vực ngân hàng.

Khóa học Fundamental Business Analysis tại BAC không chỉ giúp tôi hiểu đúng bản chất công việc BA mà còn hỗ trợ phát triển tư duy nghiệp vụ – từ tiếp cận giải pháp kỹ thuật sang tập trung vào nhu cầu người dùng. Phương pháp giảng dạy kết hợp lý thuyết và thực hành thực tiễn, cùng các hoạt động mô phỏng, thảo luận nhóm đã giúp tôi nâng cao kỹ năng giao tiếp, phân tích và trình bày yêu cầu – những năng lực thiết yếu để phối hợp hiệu quả giữa các bên trong dự án công nghệ.

Xem chi tiết +
Huỳnh Cao Cường

Nhân viên HO - Kỹ thuật Ngân hàng số Eximbank

Tôi hiện đang công tác tại Trung tâm Phát triển CNTT – Khối CNTT, với vai trò là nhân sự chức năng phụ trách mảng Ngân hàng số, chuyên sâu về kiểm thử phần mềm (Tester). Trước khi tham gia khóa học Fundamental Business Analysis do BAC tổ chức, tôi từng hình dung BA chỉ đơn thuần là cầu nối giữa bộ phận kỹ thuật và nghiệp vụ.

Tuy nhiên, quá trình học đã giúp tôi nhận thức rõ hơn về bản chất và tầm quan trọng của vị trí này. BA không chỉ kết nối các bên liên quan, mà còn giữ vai trò định hình yêu cầu, đảm bảo giải pháp được thiết kế đúng mục tiêu và sát với nhu cầu thực tế. Khóa học đã trang bị cho tôi tư duy phân tích bài bản, khả năng diễn đạt yêu cầu rõ ràng, và kỹ năng phối hợp hiệu quả trong môi trường dự án đa chiều.

Với nền tảng công nghệ thông tin sẵn có, khóa học là bước chuyển hướng quan trọng giúp tôi phát triển tư duy nghiệp vụ vững chắc và sẵn sàng theo đuổi lộ trình nghề nghiệp chuyên sâu trong lĩnh vực Business Analysis tại Eximbank.

Xem chi tiết +
Nguyễn Thị Mai Bình

Business Analyst

Với một người ngoại đạo như mình thì những chuyên đề về "kỹ thuật" của BA hết sức quan trọng. Ví dụ như sử dụng các diagram để mô hình hóa requirement, viết User Story/Use case, v...v..

Đến với khóa học Fundamental Business Analysis, mình đã được gặp thầy Lộc, một người người rất nhiệt tình và có tâm. Ngoài việc chia sẻ các kinh nghiệm thực tế trên lớp thì thầy còn dành thời gian ra để tư vấn, hỗ trợ, góp ý CV cho mình. Bên cạnh đó trung tâm và anh Phụng cũng hỗ trợ gửi CV, kết nối học viên tới mạng lưới các công ty đối tác chất lượng, điều này giúp học viên như mình tìm được công việc phù hợp nhất. Cảm ơn BAC.
Xem chi tiết +

Professional Transfer Services in Batumi

Luxury Georgian Transfer Services – Tbilisi & Batumi

Airport Transfers in Georgia

Mục đích chính của phân tích dữ liệu là gì? Ứng dụng thực tế trong công việc

Bài tập phân tích dữ liệu trong kinh doanh cho người mới bắt đầu có đáp án

Dữ liệu thứ cấp là gì? phương pháp phân tích dữ liệu thứ cấp là gì?

Business Analyst thời đại AI: Cơ hội, thách thức và kỹ năng cần có để không bị thay thế

CÔNG TY CỔ PHẦN ĐÀO TẠO VÀ TƯ VẤN BAC