Sep 24, 2019

Một số thuật ngữ chuyên ngành Công nghệ Thông tin (Phần 1)

Mô hình 3 lớp của 1 hệ thống phần mềm:

Presentation Layer: lớp giao tiếp với người sử dụng: VD 1 trang web, 1 mobile app thường được lập trình bằng ngôn ngữ HTML + CSS + Javascript; Lập trình viên chuyên lập trình lớp này được gọi là FRONT END DEVELOPER

Business Logic Layer: thường là phần mềm ko có giao diện, chuyên lắng nghe các yêu cầu từ lớp Presentation Layer gửi xuống, xử lý thông tin (VD: tính toán, lấy dữ liệu từ lớp thứ 3 - lớp cơ sở dữ liệu lưu trữ) và trả về thông tin cho lớp Presentation hoặc lưu trữ thông tin vào lớp Database

Lập trình viên thường dùng các ngôn ngữ lập trình như .NET, Java, PHP, GoLang, Node JS..... để lập trình ở lớp này à phần mềm ở lớp này thường ko có giao diện người dùng, chỉ là 1 dịch vụ chạy ở background

Database Layer: lớp lưu trữ thông tin VD các cơ sỡ dữ liệu như Microsoft Access, Microsoft SQL Server, Oracle, MySQL.... bản chất nó vẫn là 1 phần mềm, user có thể truy cập được phần mềm này và đọc hiểu dữ liệu trong đó:

Lập trình viên chuyên lập trình ở lớp Business Logic và Database Layer được gọi là BACKEND DEVELOPER
Lập trình viên lập trình cả 3 lớp gọi là FULL STACK Developer

Đó là lý do khi các bạn làm vc trong 1 team phần mềm sẽ thấy các title: front end dev, back end dev, full stack dev

Khi các bạn dùng 1 Mobile App, các bạn đang dùng phần presentation layer, phần Business Logic Layer và Database layer hiếm khi nằm trên thiết bị Mobile của các bạn mà sẽ đặt trên máy chủ

Ngôn ngữ phiên dịch (Interpretation) và Ngôn ngữ biên dịch(Compilation)

Máy tính chỉ hiểu được các mã lệnh nhị phân (binary) VD 0110100110: 0 và 1 giống như trạng thái có/không có dòng điện chạy qua 1 mạch điện tử trong bộ vi xử lý. Lập trình viên lập trình cho máy chạy thì ko thể nào dùng ngôn ngữ nhị phân được vì quá khó hiểu/khó nhớ

Compilation (Biên dịch): Lập trình viên lập trình bằng ngôn ngữ người có thể đọc hiểu VD: .NET, Java, sau đó dùng 1 chương trình đặc biệt gọi là trình biên dịch (compiler) để biến đoạn mã đó thành mã mà máy tính có thể hiểu được à các ngôn ngữ lập trình dạng này gọi là ngôn ngữ biên dịch, VD khi mọi người chạy 1 tập tin *.EXE trên máy tính, đó là 1 chương trình đã được biên dịch sang ngôn ngữ máy

Interpretation (Phiên Dịch): Không cần biên dịch sang ngôn ngữ máy, lúc chạy chương trình, 1 trình phiên dịch nào đó đọc đoạn mã do lập trình viên viết và thể hiện nó thành 1 nội dung/chức năng dễ hiểu với người dùng. VD: Trình duyệt là một trình phiên dịch, HTML là ngôn ngữ phiên dịch, trình duyệt đọc đoạn mã HTML và diễn dịch nó thành nội dung dễ hiểu với người sử dụng; Bản thân người sử dụng nếu có kiến thức về HTML có thể mở nó ra xem và biết nó viết gì, thậm chí không cần trình phiên dịch

Cách thông thường 2 hệ thống phần mềm giao tiếp và trao đổi thông tin cho nhau (tích hợp hệ thống):

Export data từ hệ thống A và Import vào hệ thống B
Sử dụng chung 1 database cho 2 hệ thống A, B hoặc sử dụng riêng nhưng ở lớp database, dữ liệu của 2 cơ sở dữ liệu A và B được đồng bộ (copy qua lại)
Hệ thống A cung cấp 1 phương thức cho hệ thống B truy cập, ra lệnh thực hiện 1 chức năng nào đó trong hệ thống A: phương thức đó gọi là 1 API (Aplication Programming Interface)

Project Scope:

Phân rã chức năng hệ thống, mọi người sử dụng check list này để kiểm tra scope danh sách chức năng của mình đã đầy đủ chưa:

Transaction Management:

VD: Manage Orders, Manage Invoices, Manage Payment, Manage Journey Bookings on Grab App....

Transaction là phần chính mang lại value nhiều nhất cho 1 hệ thống, mục đích hệ thống tạo ra là để input/xử lý/lưu trữ/report các transactions, các transaction sẽ xuất hiện trên tất cả các business processes tác nghiệp hàng ngày trong 1 tổ chức. 1 transaction là duy nhất, ko bao giờ có 2 transaction có tập dữ liệu giống hệt nhau

Master data management:

Quản lý tập dữ liệu danh mục được tạo ra và sử dụng cho 1 transaction VD: Manage Customers, Manage Product ( trong 1 transaction "Order", cần xác định customer là ai, mua "product nào"

1 dữ liệu master được tạo ra trước và có thể dùng cho nhiều transaction, VD 1 khách hàng có thể mua nhiều orders

Trả lời được câu hỏi: ai được vào hệ thống. Các chức năng thuộc nhóm này: login/logout/forgot password, register, manage my profile, Manage Users

Authorization

Vào hệ thống thì được cho phép truy cập chức năng gì (kịch bản gì), và được thấy dữ liệu gì. VD Chức năng Manage User roles thuộc nhóm này

********lưu ý phần "được thấy dữ liệu gì" rất critical, liên quan đến bảo mật thông tin, không có 1 công thức/pattern chung cho tất cả các hệ thống, mỗi hệ thống có các quy luật nghiệp vụ riêng cho phần này. BA thường phân tích thiếu phần này và gây thảm họa.

Reports:

Scope phải cụ thể rõ ràng là có bao nhiêu reports, không viết chung chung là view reports

System Integration

Hệ thống đang phát triển sẽ tích hợp (trao đổi thông tin) với các hệ thống nào khác, phương thức trao đổi thông tin là gì? thông dụng nhất là thông qua API

Background Services

Các chức năng chạy ngầm ở background, ko do con người thực hiện, máy được lập lịch để tự thực hiện và xử lý 1 tác vụ nào đó thường là do tải công việc lớn VD gửi 5000 Payslips cho nhân viên vào cuối tháng, hoặc điều kiện để start tác vụ khó kiểm soát bởi con người VD: thỏa 1 điều kiện gì đó thì phải gửi ra 1 notification, tự động nhắc nợ quá hạn 1 tuần, 3 tháng, sáu tháng.

..và nhiều thuật ngữ khác.

BAC tổng hợp và biên tập

Cung cấp thông tin để tải tài liệu tổng hợp phần 01 & 02

Tham khảo thêm các thuật ngữ CNTT cơ bản phần 02
Tham khảo thêm các thuật ngữ BA của IIBA
Các thuật ngữ BA ngành Ngân hàng

CÁC KHOÁ HỌC BUSINESS ANALYST BACs.VN DÀNH CHO BẠN

Khoá học Online:

Khoá học Offline:

Tại Tp.HCM:

Tại Hà Nội:

Tham khảo lịch khai giảng TẤT CẢ các khóa học mới nhất.

Ban biên tập nội dung BAC.

Click để đọc tiếp

Business Analyst thời đại AI: Cơ hội, thách thức và kỹ năng cần có để không bị thay thế

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang thay đổi mạnh mẽ ngành phát triển phần mềm, ảnh hưởng trực tiếp đến vai trò của Business Analyst (BA). Bài viết phân tích BA cần làm gì để thích nghi, nâng cấp kỹ năng và đón đầu các cơ hội trong thời đại AI.
Prototype sớm - Nghệ thuật hiện thực hóa ý tưởng của BA thông minh

Thời đại AI mở ra cơ hội mới cho BA: biến ý tưởng thành sản phẩm nhanh chóng bằng prototype sớm. Đây là chìa khóa giúp kiểm chứng giá trị, thúc đẩy sáng tạo và khai thác tối đa sức mạnh công nghệ.
10 Thuật ngữ AI ai cũng nên biết

Khám phá 10 thuật ngữ quan trọng nhất trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) cùng BAC – từ AI, Machine Learning đến Generative AI, Copilot và hơn thế nữa. Bài viết được biên dịch từ nguồn Microsoft, giúp bạn hiểu rõ cách công nghệ này hoạt động và đang thay đổi thế giới. Một tài liệu nhập môn hoàn hảo cho người mới, chuyên viên công nghệ hay bất kỳ ai muốn bắt kịp làn sóng chuyển đổi số.
Học AI từ con số 0: Lộ trình đơn giản cho người mới bắt đầu

Khám phá lộ trình học AI đơn giản cho người mới bắt đầu cùng BAC. Bạn không cần giỏi lập trình để có thể học AI và trở thành chuyên gia. Những kiến thức này hoàn toàn có thể được tiếp thu và ứng dụng thực tế bởi tất cả mọi người.

Bình luận

Lê Anh Tuấn

Chuyên viên HO - Kỹ thuật Ngân hàng số Eximbank

Tôi là nhân sự thuộc Trung tâm Phát triển CNTT – Khối Ngân hàng số, hiện đang đảm nhiệm vai trò kiểm thử phần mềm (tester). Việc tham gia khóa học Business Analyst đã mang lại cho tôi góc nhìn toàn diện và rõ ràng hơn về vai trò của BA trong lĩnh vực ngân hàng.

Khóa học Fundamental Business Analysis tại BAC không chỉ giúp tôi hiểu đúng bản chất công việc BA mà còn hỗ trợ phát triển tư duy nghiệp vụ – từ tiếp cận giải pháp kỹ thuật sang tập trung vào nhu cầu người dùng. Phương pháp giảng dạy kết hợp lý thuyết và thực hành thực tiễn, cùng các hoạt động mô phỏng, thảo luận nhóm đã giúp tôi nâng cao kỹ năng giao tiếp, phân tích và trình bày yêu cầu – những năng lực thiết yếu để phối hợp hiệu quả giữa các bên trong dự án công nghệ.

Xem chi tiết +
Huỳnh Cao Cường

Nhân viên HO - Kỹ thuật Ngân hàng số Eximbank

Tôi hiện đang công tác tại Trung tâm Phát triển CNTT – Khối CNTT, với vai trò là nhân sự chức năng phụ trách mảng Ngân hàng số, chuyên sâu về kiểm thử phần mềm (Tester). Trước khi tham gia khóa học Fundamental Business Analysis do BAC tổ chức, tôi từng hình dung BA chỉ đơn thuần là cầu nối giữa bộ phận kỹ thuật và nghiệp vụ.

Tuy nhiên, quá trình học đã giúp tôi nhận thức rõ hơn về bản chất và tầm quan trọng của vị trí này. BA không chỉ kết nối các bên liên quan, mà còn giữ vai trò định hình yêu cầu, đảm bảo giải pháp được thiết kế đúng mục tiêu và sát với nhu cầu thực tế. Khóa học đã trang bị cho tôi tư duy phân tích bài bản, khả năng diễn đạt yêu cầu rõ ràng, và kỹ năng phối hợp hiệu quả trong môi trường dự án đa chiều.

Với nền tảng công nghệ thông tin sẵn có, khóa học là bước chuyển hướng quan trọng giúp tôi phát triển tư duy nghiệp vụ vững chắc và sẵn sàng theo đuổi lộ trình nghề nghiệp chuyên sâu trong lĩnh vực Business Analysis tại Eximbank.

Xem chi tiết +
Nguyễn Thị Mai Bình

Business Analyst

Với một người ngoại đạo như mình thì những chuyên đề về "kỹ thuật" của BA hết sức quan trọng. Ví dụ như sử dụng các diagram để mô hình hóa requirement, viết User Story/Use case, v...v..

Đến với khóa học Fundamental Business Analysis, mình đã được gặp thầy Lộc, một người người rất nhiệt tình và có tâm. Ngoài việc chia sẻ các kinh nghiệm thực tế trên lớp thì thầy còn dành thời gian ra để tư vấn, hỗ trợ, góp ý CV cho mình. Bên cạnh đó trung tâm và anh Phụng cũng hỗ trợ gửi CV, kết nối học viên tới mạng lưới các công ty đối tác chất lượng, điều này giúp học viên như mình tìm được công việc phù hợp nhất. Cảm ơn BAC.
Xem chi tiết +

Professional Transfer Services in Batumi

Luxury Georgian Transfer Services – Tbilisi & Batumi

Airport Transfers in Georgia

Business Analyst thời đại AI: Cơ hội, thách thức và kỹ năng cần có để không bị thay thế

Prototype sớm - Nghệ thuật hiện thực hóa ý tưởng của BA thông minh

10 Thuật ngữ AI ai cũng nên biết

Học AI từ con số 0: Lộ trình đơn giản cho người mới bắt đầu

CÔNG TY CỔ PHẦN ĐÀO TẠO VÀ TƯ VẤN BAC